မိဂဒါ၀ုန္

တည္ေနရာ
မိဂဒါ၀ုန္ ဟူသည္မွာ မိဂဒါယ = မိဂ = သမင္၊ ဒါယ = ေတာ = သမင္တုိ႔ကုိ ေဘးမဲ့ ေပးရာေတာ ျဖစ္သည္။ ၀န = ေတာ ကုိ ျမန္မာ စကား ေျပာင္းလဲေသာအခါ ၀ုန္ ျဖစ္လာသည္။ မိဂဒါယ၀န မွ မိဂဒါ၀ုန္ ျဖစ္လာသည္ဟု အဓိပၸာယ္ ရသည္။

မိဂဒါ၀ုန္သည္ ဗာရာဏသီၿမိဳ႕မွ (၆)မုိင္ ခန္႔ကြာေ၀းသည္။ ဥတၱရ ပရာေဒ့ရွ္ ျပည္နယ္ အတြင္း၌ တည္ရွိသည္။ လုမၺိနီႏွင့္ (၃၁၂) ကီလုိမီတာ၊ သာ၀တၳိျပည္ႏွင့္ (၃၃) ကီလုိမီတာ ကြာေ၀းသည္။ ဂဂၤါျမစ္ကမ္း၌ တည္ရွိ၍ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ မ်ားအတြက္ အထြတ္အျမတ္ ထားရာၿမိဳ႕တစ္ၿမိဳ႕ ျဖစ္ခဲ့သည္။

ဘုရားဖူးလမ္းညႊန္
ကလကတၱားမွ ဗာရာဏသီ သုိ႔ ကား၊ ရထား၊ ေလယာဥ္ တုိ႔ျဖင့္ တုိက္ရုိက္သြားႏုိင္သည္။ သုိ႔မဟုတ္ ပတၱနားႏွင့္ ဂယာၿမိဳ႕ မ်ားမွတစ္ဆင့္ ကား၊ ရထားတုိ႔ျဖင့္ သြားႏုိင္သည္။ ဗာရာဏသီကုိ ဗဟုိထား၍ အေရွ႕ဘက္ရွိ ဗုဒၶဂယာ၊ ရာဇၿဂိဟ္၊ နာလႏၵ ႏွင့္ ပတၱနားၿမိဳ႕မ်ားသုိ႔ သြားႏုိင္သည္။ တဖန္ အေနာက္ဘက္ ကုသိနာရံု၊ သာ၀တၳိ၊ လုမၺနီ ဌာနမ်ားသုိ႔ သြားေရာက္ ဖူးေမွ်ာ္ႏုိင္သည္။

မိဂဒါ၀ုန္သမုိင္း
မိဂဒါ၀ုန္မွာ ျမတ္စြာဘုရား ပထမ ၀ါကပ္ေတာ္မူသည္။ ပဥၥ၀ဂၢီ ငါးဦးတုိ႔ ရဟႏၱာ ျဖစ္ေတာ္မူၾကသည္။ ယသသူေဌးသားႏွင့္ သူငယ္ခ်င္း (၅၄)ဦးတုိ႔ ပထမ၀ါတြင္းမွာပင္ ရဟႏၱာ (၆၀)ျဖစ္၍ ၀ါကၽြတ္ေသာအခါ ေလးနယ္ေလးရပ္ သို႔ သာသနာျပဳ ေစလႊတ္ေတာ္မူခဲ့သည္။

ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ ပရိနိဗၺာန္ စံလြန္ေတာ္မူၿပီးေနာက္ ရာစုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာအတြင္း မိဂဒါ၀ုန္သည္ ဗုဒၶ၀ါဒဆုိင္ရာ အသိပညာ ကၽြမ္းက်င္မႈႏွင့္ အႏုပညာ တုိ႔ေအာင္ျမင္ရွင္သန္သည့္ ဗဟုိဌာန တစ္ခုအျဖစ္သုိ႔ တုိးတက္ ေရာက္ရွိခဲ့သည္။ တရုတ္ရဟန္းေတာ္ ဟူရင္ဆန္ လက္ထက္တြင္ မိဂဒါ၀ုန္၌ ဘုန္းႀကီးေက်ာင္းႏွင့္ ေစတီေပါင္းမ်ားစြာ ရွိသည္။ ရဟန္းသံဃာ (၁၅၀၀) ခန္႔ရွိသည္။ ေရွးေဟာင္း သုေတသနဆုိင္ရာ စံုစမ္း ေလ့လာမႈမ်ားအရ မိဂဒါ၀ုန္တြင္ ေမာရိယ ေခတ္မွသည္ ေအဒီ ၁၂ ရာစု၏ ေနာက္ဆံုး ႏွစ္၀က္အထိ ဗုဒၶ၀ါဒဆုိင္ရာ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္မႈ အေထာက္အထားမ်ား ေတြ႕ရွိရသည္။ အာေသာကမင္း တရားႀကီးေခတ္၌ မိဂဒါ၀ုန္သည္ ဗုဒၶတရားေတာ္ ျဖန္႔ခ်ိရာ ဗဟုိဌာန တစ္ခု ျဖစ္လာသည္ ။

ဘာသာျခားမ်ား တုိက္ခုိက္ဖ်က္ဆီးျခင္း

ေအဒီ ၁၁၉၄ ခုႏွစ္တြင္ မာမြတ္ဂုိရီ ၏ စစ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ျဖစ္ေသာ ကြတ္ဘြတ္ဒိန္ သည္ က်ဴးေက်ာ္ တုိက္ခုိက္၍ ေက်ာင္းကန္ဘုရားမ်ားကုိ ၿဖိဳဖ်က္ခဲ့သည္။ အာေသာက ေက်ာက္စာတုိင္ႀကီးကုိ ခ်ိဳးဖဲ့၍ ေျမမွာျမႇဳပ္ႏွံလုိက္ၾကသည္။ ကံေကာင္းေထာက္မသျဖင့္ ေက်ာက္စာတုိင္၏ ေခါင္းပိုင္းသည္ မပ်က္မစီး ေျမျမႇဳပ္ေနသျဖင့္ ယခုအခါ ျပတုိက္အတြင္း၌ ေတြ႕ျမင္ေနရျခင္း ျဖစ္သည္။ ရဟန္းေတာ္ အမ်ားစု အသတ္ခံၾကရ၍ အခ်ိဳ႔မွာ တိဗက္သုိ႔ ထြက္ေျပးသြားၾကရသည္။ ဤတြင္ မိဂဒါ၀ုန္ သမုိင္းအခန္းက႑ ကားၿပီးဆံုးခဲ့ေလသည္။

ဗုဒၶသာသနာ ျပန္လည္ထြန္းကားလာျခင္း

၁၈၉၁ ခုႏွစ္တြင္ အနာဂါရိကဓမၼပါလ မိဂဒါ၀ုန္သုိ႔ ေရာက္လာေသာ အခါ ဤေဒသမွာ သစ္ပင္ႀကီးမ်ား ဖုံုးအုပ္လ်က္ ၀က္ေမြးသူမ်ား၏ ၀က္ထိန္းေက်ာင္းရာ စားက်က္ျဖစ္လ်က္ ရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အနာဂါရိက ဓမၼပါလ သည္ ထုိေျမကြက္ကုိ ၀ယ္ရန္ ဆံုးျဖတ္လိုက္သည္။ သူ၏ မိခင္ႀကီး မလိႅကာ ေဟ၀ါဗိကာ ရေနမာလေတနိ ၏အလွဴေငြျဖင့္ ပထမဦးဆံုး ၀ယ္ယူခဲ့သည္။ ဒုတိယေျမကြက္ကုိမူ ကြယ္လြန္သူ ဘိန္ဂရာဇာ၏ အလွဴေငြျဖင့္ ၀ယ္ယူသည္။ မိဂဒါ၀ုန္ကုိ ကမၻာက အာရံုစိုက္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သူမွာ ဤ အနာဂါရိကဓမၼပါလ ျဖစ္သည္။ သူသည္ မဟာေဗာဓိ အသင္းႀကီး တည္ေထာင္၍ အိႏိၵယျပည္၌ ဗုဒၶသာသနာ ေရာင္၀ါအရွိန္အဟုန္ျဖင့္ ထြန္းလင္းေတာက္ပေစရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ေလသည္။ ႏွစ္ေပါင္း (၈၀၀)ေက်ာ္ တိမ္ျမႇဳပ္ ေပ်ာက္ကြယ္ေနေသာ ဗုဒၶသာသနာေတာ္သည္ ျပန္လည္ အသက္၀င္လာခဲ့ ေလသည္။

ၿဗိတိသွ် ကုိလုိနီေခတ္

ဒုတိယကမၻာစစ္ႀကီး ျဖစ္ပြားၿပီးေနာက္ ၿဗိတိသွ် ကုိလုိနီအစုိးရသည္ အိႏၵိယျပည္ ၏ အတိတ္သမုိင္းႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈမ်ားကုိ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။ ထုိအထဲတြင္ ဗုဒၶ၏ယဥ္ေက်းမႈသည္ အဓိကျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စာဌာန ဖြင့္လွစ္ၿပီး ရွာေဖြစုေဆာင္းခဲ့သ္ည။ ၁၈၁၅ ခုႏွစ္တြင္ ကာနယ္လ္မက္ကင္ဇီက ဤေဒသကုိ တူးေဖာ္ခဲ့သည္။ ၁၈၃၄ ခုႏွစ္တြင္ ဆာအလက္ဇႏၵာ ကာနယ္လ္ဟန္ က စနစ္တက် တူးေဖာ္ခဲ့သည္။ ၁၈၅၁ ခုႏွစ္တြင္ ေမဂ်ာ ဘိတုိးက ဆက္လက္ တူးေဖာ္ခဲ့သည္။ မူလဂႏၶကုဋိ၀ိဟာရ ကုိ ယူပီ ဘုရင္ခံ ဆာဟာကုတ္ ဘတၱဂလာ က ၁၉၂၂ ခုႏွစ္တြင္ အုတ္ျမစ္ခ် ေဆာက္လုပ္ ခဲ့သည္။ ၁၉၃၁ ခုႏွစ္တြင္ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး ေဆာက္လုပ္ၿပီးစီးသည္။

ပဥၥ၀ဂၢီ (၅)ဦးအား တရားဦးေဟာၿပီ

ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဗုဒၶဂယာတြင္ ေဗာဓိဥာဏ္ကုိ ရရွိၿပီးေနာက္ ဆရာေဟာင္း ေတာ္စပ္သူ အာဠရကာလာမ ႏွင့္ ဥဒကရာမပုတၱ တုိ႔ကုိ တရားဦး ေဟာရန္ ရွာေဖြသည္။ ႏွစ္ဦးစလံုးမွာ ကြယ္လြန္သြားႏွင့္ ၾကၿပီးျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေနာက္ မိမိ၏ အေဖာ္မိတ္ေဆြေဟာင္း ပဥၥ၀ဂၢီ (၅)ဦးကုိ ရွာေဖြသည္။ မိဂဒါ၀ုန္၌ ရွိေၾကာင္း သိရွိသျဖင့္ မိဂဒါ၀ုန္သုိ႔ ၾကြေတာ္မူသည္။ ပထမတြင္ ပဥၥ၀ဂၢီ(၅)ဦး တို႔က ျမတ္ဗုဒၶ ျမြတ္ဟေတာ္မူသည့္အတုိင္း ျမတ္ဗုဒၶသည္ ေဗာဓိဥာဏ္ကုိ အမွန္တကယ္ရၿပီး သူျဖစ္ေၾကာင္း ယုံၾကည္ရန္ ျငင္းဆုိသည္။ ထုိအခါ ျမတ္ဗုဒၶက ယခင္က ငါသည္ သင္တုိ႔အား ဤသုိ႔ ေျပာၾကားခဲ့ဖူး သလား ဟု ေမးျမန္းေသာအခါ ၄င္းတို႔က မေျပာၾကားဖူးပါေၾကာင္း ၀န္ခံၾကၿပီး တရားကုိ နာယူရန္ ဆံုးျဖတ္ၾကသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶသည္ ဓမၼစကၠပ၀တၱနတရား စၾကၤာကုိ လည္ေစျခင္း ဓမၼစၾကာတရားေတာ္ကုိ ပထမဆံုး တရားဦး အျဖစ္ ေဟာၾကား ေတာ္မူေလသည္။

မိဂဒါ၀ုန္၌ ေဟာၾကားေသာ သုတၱန္တရားေတာ္မ်ား

ျမတ္ဗုဒၶသည္ ပထမ၀ါကုိ မိဂဒါ၀ုန္တြင္ ကုန္လြန္ေစခဲ့သည္။ မိဂဒါ၀ုန္သုိ႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ ၾကြေရာက္ေတာ္မူခ့ဲၿပီး ေအာက္ပါ သုတၱန္ တရားေတာ္မ်ားကုိ ေဟာၾကားေတာ္မူခဲ့ေလသည္

• ဓမၼစၾကာသုတ္ (မဇၥ်ိမနိကာယ္)
• အနတၱလကၡဏသုတ္ (မဇၥ်ိမနိကာယ္)
• ပဥၥသုတ္ (သံယုတၱနိကာယ္)
• ပါသသုတ္ (သံယုတၱနိကာယ္)
• ဓမၼဒိႏၷသုတ္ (သံယုတၱနိကာယ္)
• အာဒိတၱပရိယာယသုတ္(မဇၥ်ိမနိကာယ္)
• သစၥ၀ိဘဂၤသုတ္ (မဇၥ်ိမနိကာယ္)
• ရထကာရသုတ္ (အဂုၤတၱရနိကာယ္)
• ဒုတိယသမယသုတ္ (အဂုၤတၱရနိကာယ္)
• ကဋဳ၀ိယသုတ္ (အဂုၤတၱရနိကာယ္)
• ေမတၱယ်ပဥႇာ (ပါရယေဏ၀ဂ္)
• သေစတနသုတ္
• ေမေဇၥ်သုတ္
• ဟတၳိသာရိပုတၱသုတ္
• ပထမမာရပါသသုတ္
  

စသည္တုိ႔ ျဖစ္ေလသည္။

ဓမၼ၀ီရဂ်ာနယ္၊ အတြဲ(၁၄)၊ အမွတ္(၅)၊ (၁၃-၂-၂၀၀၉) မွ ျမတ္ေ၀(ေရႊျပည္သာ) ၏ မိဂဒါ၀ုန္